پایان کار شکارچی فراخورشیدیها
برای مأموریتهای فضایی زمان خاصی برای بازنشستگی درنظر گرفته میشود اما بیشتر آنها طولانیتر از مدت درنظرگرفته شده کار میکنند، تعمیر میشوند و باز هم به کار خود ادامه میدهند. البته این امر دربارهی مأموریت تلسکوپ فضایی کپلر صادق نیست. این تلسکوپ سال ۲۰۰۹/۱۳۸۸ (۱۲ مِی/۲۲اردیبهشت) به فضا پرتاب شد و مهندسان طول عمر این مأموریت را ۴ سال در نظر گرفتند.حتی به تازگی ناسا اعلام کرده بود که مدت این مأموریت سه سال افزوده خواهد شد و کپلر تا سال ۲۰۱۶/۱۳۹۵ به شکار سیارات میپردازد. اکنون دقیقاً چهار سال از زمان پرتاب میگذرد و ابزارآلات این تلسکوپ دیگر نمیخواهند بیشتر از این کار کنند.
ماجرا از چه قرار است؟
دقیقاً روز ۱۲ می/۲۲ اردیبهشت امسال پس از چهار سال رصد، ابزاری که باعث هدفگیری دقیق کپلر میشد از کار افتاد. تلسکوپ کپلر در حالت امن یا همان Safe Mode قرار گرفت و به همین سادگی به عمر کاری خود پایان داد و گویا دانشمندان هم امیدی به تغییر وضعیت تلسکوپ ندارند.
چارلز سوبک Charles Sobeck، قائممقام مدیر پروژهی کپلر اعلام کرده است که یکی از چهار چرخدندهی کنترل ( با نام مخفف RCWs) تلسکوپ از کار افتاده است. این چرخها دید تلسکوپ را بر میدانی در حدود ۱۱۵ درجهی مربع میان مرزهای صورتفلکی قو و چنگ ثابت نگه میدارند. نشانههای از کارافتادگی آن از ماه ژانویه/دی به چشم خورده است. آن زمان مهندسان این چرخ را برای ۱۰ روز از کار انداختند شاید که بعد از آن مدت دوباره به کار خود ادامه دهد. اما مشکل حل نشد و تلسکوپ لنگلنگان به کار خود ادامه داد.
کپلر با سه چرخ هم میتواند به کار خود ادامه دهد اما یکی دیگر از چرخها تیرماه سال گذشته از کار افتاد و با این مورد، عملاً فقط دو چرخ در حال کار کردن هستند.
البته نادیده نگیریم که تلسکوپ کپلر به خوبی از عهدهی وظیفهاش برآمده است. قرار بر این بود که کپلر همزمان به ۱۵۰ هزار منظومهی ستارهای خیره شود. اگر ستارهای در این میان متناوباً دچار افت نوری میشد پس احتمال این وجود داشت که سیارهای با گردش خود به دور آن باعث این افت نوری شده باشد.
چهار سال عمر مفید
کپلر از آغاز کار خود تا به حال بیش از ۲۷۰۰ کاندید سیارهی فراخورشیدی را با روش گذر شناسایی کرده است. از این میان وجود تقریباً ۱۳۰ سیاره تأیید شده و بقیه هم به احتمال قوی به مرور تأیید خواهند شد.
این تلسکوپ ۶۰۰ میلیون دلاری همین ماه گذشته منظومهای با پنج سیاره یافت که در میان آنها سیارهای مریخگونه و چهار ابرزمین وجود دارد. با توجه به دمای مناسب این دو سیاره به نظر میرسد که آب مایع در آنها وجود داشته باشد. از دیگر دستاوردهای این تلسکوپ یافتن کوچکترین سیارهی فراخورشیدی است که در منطقهی سکونتپذیر اطراف ستارهاش میگردد.
حتی اگر دیگر چشمان کپلر باز نشود هنوز دادههای بسیاری برای دانشمندان وجود دارد، دادههایی به اندازهی دو سال کامل رصدی.
دانشمندان در تلاشند که کپلر را به زندگی بازگردانند اما اگر موفق نشوند شکار سیارات فراخورشیدی به پایان نمیرسد. با اینکه این تلسکوپ تحول عظیمی در یافتن منظومههای دیگر ایجاد کرد اما برنامههای دیگری هم وجود دارند که راه کپلر ادامه خواهند داد. آژانس فضایی اروپا در سال ۲۰۱۷ ماهوارهی Cheops (مخفف عبارت ماهوارهی سیارات فراخورشیدی شناخته شده) را به فضا پرتاب خواهد کرد. این ماهواره ستارههای درخشان نزدیک به زمین را بررسی خواهد کرد که سیارات شناخته شدهای دارند. ناسا هم ماهوارهی Tess ( مخفف عبارت: ماهوارهی پویشی سیارات فراخورشیدی به روش گذر) را به فضا میفرستد که قرار است طی دو سال به بررسی دو میلیون ستاره بپردازد